Omscholing: welke opleiding volgen om leraar te worden zonder opnieuw naar de universiteit te gaan?
Je hebt het gevoel dat je vastzit in je huidige baan. Of misschien ben je er gewoon klaar mee. Je wil iets betekenen. Iets doorgeven. En ineens is daar dat idee : zou ik niet gewoon leraar worden ?
Goeie vraag. Maar meteen denk je : moet ik dan terug naar de universiteit ? Nog eens vier jaar blokken tussen 18-jarigen ? Gelukkig : nee, dat hoeft niet altijd. Er zijn echt andere routes. Slimme, haalbare, praktische routes. En in dit artikel neem ik je stap voor stap mee.
Kan je echt leraar worden zonder een universitaire opleiding ?
Ja. Absoluut. Zeker als je al werkervaring hebt, of een hbo-opleiding op zak. In Nederland zijn er verschillende zij-instroomtrajecten, verkorte opleidingen en alternatieve routes waarmee je zonder een standaard universitaire pabo-opleiding alsnog bevoegd docent kunt worden.
Let op : het hangt wel af van het type onderwijs waarin je wilt lesgeven. Basisschool, voortgezet onderwijs of mbo ? De eisen verschillen.
Optie 1: Zij-instroomtraject (voor mensen met hbo- of wo-diploma)
Dit is misschien wel de bekendste route. En hij werkt. Stel : je hebt een hbo-diploma communicatie, rechten, of techniek. En je wil lesgeven in het vak dat bij jouw expertise past ? Dan kun je via de zij-instroomroute binnen twee jaar je lesbevoegdheid halen.
Je werkt dan al direct op een school (je wordt dus betaald), en volgt tegelijk een verkort opleidingstraject via een hogeschool of universiteit. Ideaal voor mensen die liever leren in de praktijk dan weer vier jaar studeren.
Kleine kanttekening : je moet wel een geschiktheidstoets doen. En : er moet een school zijn die jou wil aannemen en begeleiden. Dus het is niet “gegarandeerd”, maar als je gemotiveerd bent en een goed profiel hebt, maak je echt kans.
Optie 2: Educatieve module (als je alleen een lesbevoegdheid wilt)
Wil je lesgeven in het voortgezet onderwijs (bijvoorbeeld Nederlands, wiskunde of biologie), en heb je al een relevante hbo- of wo-opleiding ? Dan kun je een educatieve module volgen. Dit is een kort programma (meestal een paar maanden), waarmee je een beperkte lesbevoegdheid krijgt.
Je mag dan lesgeven in de onderbouw, of in het mbo. Het is geen volledige eerstegraads bevoegdheid, maar wel een goede manier om snel in het onderwijs aan de slag te gaan.
Optie 3: Praktijkgericht lesgeven – mbo-docent worden
Heb je praktijkervaring in bijvoorbeeld techniek, zorg, of horeca ? Dan kun je overwegen om docent in het mbo te worden. In veel gevallen heb je alleen een pedagogisch didactisch getuigschrift (PDG) nodig – en niet opnieuw een volledige opleiding.
Het mooie is : veel ROC’s zoeken mensen met echte ervaring. Dus als je uit het vak komt, heb je voorsprong. Je volgt dan een parttime traject van ongeveer een jaar, terwijl je al werkt op school. En geloof me : dat jaar vliegt voorbij.
Optie 4: De pabo, maar dan in deeltijd of versneld
Oké, dit is technisch gezien “weer studeren” – maar het hoeft geen vier jaar voltijds universiteit te zijn. Er bestaan verkorte of deeltijd pabo-opleidingen voor mensen die al een diploma of ervaring hebben.
Bijvoorbeeld : de deeltijd-pabo van Hogeschool Utrecht of Inholland duurt vaak 2 tot 2,5 jaar, met veel praktijkcomponent. En het mooie : je kunt studiefinanciering krijgen of gebruik maken van subsidie, zoals de Lerarenbeurs.
Hoe kies je de juiste route ?
Goede vraag. Vraag jezelf dit af :
- Wil je in het basisonderwijs of voortgezet onderwijs werken ?
- Heb je al een hbo- of wo-diploma ?
- Wil je betaald werken terwijl je leert ?
- Heb je praktijkervaring die je kunt inzetten ?
Je hoeft het niet alleen te doen. Ga eens praten met een school in je buurt. Bel een lerarenopleiding. Of kijk op onderwijsloket.nl voor persoonlijk advies. Serieus, het helpt enorm om gewoon te bellen en vragen te stellen.
En qua financiering ?
Er zijn best wat opties. Denk aan :
- Lerarenbeurs – voor mensen die al in het onderwijs werken
- Subsidie zij-instroom – betaalt (deels) je opleiding en begeleiding
- DUO-leenmogelijkheden – als je een erkende opleiding volgt
Tip : sommige scholen betalen (een deel van) je opleiding als je daar werkt. Echt waar.
Laatste tip van iemand die het gedaan heeft ?
Persoonlijk ? Ik ken iemand die op haar 38ste de overstap maakte van marketing naar basisonderwijs. Ze zei : “De eerste weken waren pittig, maar ik heb nog nooit zo’n voldoening gehad in mijn werk.”
Dus : twijfel je ? Ga praten. Ga kijken. Onderwijs is niet altijd makkelijk, maar het is wél waardevol. En er zijn meer wegen dan je denkt.